دیتالاگر داروخانه؛ کاربرد دیتالاگر در داروخانه
یکی از مهمترین عوامل اثربخشی داروها، نگهداری درست و اصولی داروها در دما و رطوبت مناسب است. دیتالاگر داروخانه ابزاری است که به طور مداوم دما و رطوبت محیط نگهداری داروها را کنترل کرده و تغییرات دمایی و رطوبتی آنها را به صورت دقیق ثبت میکند و در صورت خارج شدن از محدوده استاندارد، توانایی اعلام هشدار فوری را دارد.
در این مقاله قصد داریم شما را به طور گستردهتری با دیتالاگر داروخانه آشنا کرده و اینکه دیتالاگر چگونه از فساد دارو و خسارات مالی جلوگیری میکند را بررسی کنیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
دیتالاگر داروخانه چیست؟
دیتالاگر داروخانه دستگاهی است که توسط آن تغییرات دما در طول زمان ثبت و نظارت میشود. این دستگاه با ارائه اطلاعات دقیق و قابل اعتماد در مورد شرایط دما، به شرکتهای داروسازی و صاحبان داروخانهها این امکان را میدهند تا آگاهانه در مورد ذخیرهسازی و حمل و نقل دارو تصمیم بگیرند و علاوه بر آن ذخیره صحیح داروها و رعایت الزامات قانونی را تضمین میکنند.
همچنین دیتالاگرها با اطمینان از نظارت و کنترل مناسب شرایط ذخیرهسازی در سراسر زنجیره تأمین باعث میشوند تا از فساد و هدر رفتن داروها جلوگیری شود.
چرا نظارت دائمی دما و رطوبت در داروخانه ضروری است؟
از آنجایی که دما و رطوبت دو عامل مهم و اثرگذار در پایداری و ترکیبات شیمیایی داروها هستند، لذا تغییر آنها تجزیه مواد فعال دارویی، تغییر رنگ دارو و حتی کاهش اثر درمانی آنها را نیز به دنبال خواهد داشت.
نگهداری نادرست از داروها مخصوصاً داروهایی که پایه آبی یا گیاهی دارند، باعث میشود تا اثربخشی آنها کاهش یافته و آلودگی میکروبی یا رشد قارچها افزایش یابد. برخی داروها مانند واکسنها، انسولین، سرمها و آنتیبیوتیکها به شدت نسبت به گرما، نور و رطوبت حساس هستند و لازم است تا آنها را در دمای ثابت و محیط کنترل شده نگهداری کرد. به همین دلیل، کنترل دقیق این فاکتورها علاوه بر رعایت الزامات بهداشتی منجر به حفظ سلامت بیماران نیز میشود.
کاربردهای دیتالاگر در داروخانه و مراکز نگهداری دارو
همان طور که در مطالب فوق به آن اشاره کردیم، وجود دیتالاگر دما و رطوبت در داروخانه و مراکز نگهداری دارو، کمک میکند تا از خراب شدن و فساد داروها جلوگیری شود. امروزه بیشتر داروخانهها به دلیل کاربردهای بسیار زیاد این دستگاه، آن را خریداری میکنند. مهمترین کاربردهای دیتالاگر دما و رطوبت به شرح زیر هستند:
- مشخص کردن محدوده دما برای هر یک از انبارهای نگهداری دارو
- اعلام هشدار در زمان خروج دما و رطوبت محیط از محدوده مشخص شده
- نشان دادن لحظه به لحظه اطلاعات در مورد وضعیت محیط نگهداری داروها به صورت آنلاین
- دقت اندازهگیری بالا
- ثبت کردن اطلاعات دما و رطوبت در بازه زمانی زیاد و طولانی
- ارائه کردن گزارش در قالب نمودار و منحنی نسبت به تغییرات دما و رطوبت
- ثبت و ارائه اطلاعات در دو حالت آنلاین و آفلاین
- توانایی ارسال هشدار به صورت پیامک
اهمیت دیتالاگر در انبار دارو و یخچال داروخانه
با توجه به اینکه اقلام دارویی محصولات بسیار حساسی هستند، لازم است که آنها را در دما و رطوبت مناسبی نگهداری و انبار کرد و از شرایط محیطی مناسب جهت پایداری و حفظ سلامت محصولات دارویی اطمینان حاصل نمود.
رعایت شرایط مناسب دما و رطوبتی در داروخانه بسیار اهمیت دارد؛ زیرا کنترل ضعیف شرایط محیطی در اثربخشی داروها اثرگذار است و چنانچه به دما و رطوبت مناسب در داروخانهها توجه نشود، امکان هدر رفت بسیاری از داروها و ایجاد خسارتهای مالی و حتی جانی نیز وجود دارد.
استانداردها و الزامات قانونی مربوط به ثبت دما در داروخانه
بر اساس الزامات سازمان غذا و دارو، تمامی داروخانهها، مراکز توزیع دارو و انبارهای دارویی باید از دستگاههای پایش دما یا همان دیتالاگرها استفاده کنند. این دستگاهها به صورت ۲۴ساعته و دائمی در حال ثبت و ضبط دمای محیط نگهداری داروها هستند و چنانچه هر گونه نوسان دمایی رخ بدهد که منجر به آسیب رسیدن به داروها شود، لازم است تا اقدامات لازم فوراً انجام شود.
به طور معمول دیتالاگرها در صورت خروج دما از محدوده استاندارد قابلیت هشداردهی دارند و میتوانند مسئولین مربوطه را آگاه کنند تا از بروز مشکلات جلوگیری شود. همچنین داروخانهها باید تمامی گزارشهای دمایی ثبت شده را نگهداری کرده و آن را آرشیو کنند تا بتوان آنها را در بازبینیهای دورهای، ارائه و بررسی نمود.
ویژگیهای مهم یک دیتالاگر استاندارد برای داروخانه
در ادامه مهمترین ویژگیهای دیتالاگر استاندارد برای داروخانه را مورد بررسی قرار میدهیم:
- پایش مداوم و دقت بالا در اندازهگیری دما
دیتالاگر دمای داروخانه در جهت حفظ کیفیت و اثربخشی داروها بسیار مؤثر است؛ زیرا بسیاری از داروها فقط در یک محدوده دمایی تعریف شده سالم میمانند. به عنوان مثال، از آنجایی که واکسنها نسبت به نوسان دما بسیار حساس هستند و باید آنها را در دمایی بین ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد نگهداری کرد. دیتالاگر با پایش مداوم شرایط، کمک میکند تا داروها همیشه در دمای مناسب نگهداری شوند و از فاسد شدن و یا کاهش اثرگذاری آنها پیشگیری میکند.
- قابلیت استفاده در حملونقل دارو
در زمان حملونقل دارو استفاده از دیتالاگر یخچال دارویی ضرورت دارد چرا که ممکن است داروها در طول مسیر در معرض دمای نامناسب قرار گرفته و کیفیت و اثربخشی آنها از بین برود. این دستگاه قادر است که حتی کوچکترین انحراف دمایی را ثبت کرده و با استفاده از اطلاعات به دست آمده، برای شناسایی مشکلات زنجیره تأمین و انجام اقدامات اصلاحی به سرعت اقدام کند.
- انطباق با مقررات سازمان غذا و دارو
استفاده از دیتالاگر دمای داروخانه برای رعایت مقررات سازمان غذا و دارو بسیار اهمیت دارد چرا که این نهاد دستورالعملهای دقیقی را برای نگهداری داروها وضع کرده و عدم رعایت این قوانین باعث تخلف یا فراخوان محصول میشود. به همین جهت ثبت و ارائه گزارشهای دقیق دما توسط دیتالاگر نشان دهنده حفظ تعهد داروخانهها به حفظ شرایط استاندارد نگهداری داروها است.
دیتالاگر سیمی یا وایرلس؛ کدام مناسب داروخانه است؟
در داروخانهها، استفاده از دیتالاگر وایرلس یا وایفای در مواقعی که کابلکشی یخچالها دشوار و یا پرهزینه باشد، انتخاب مناسبی محسوب میشود چرا که نصب آن آسان است و به ما امکان نظارت و کنترل از راه دور را نیز میدهد. از طرف دیگر، در یخچالها و انبارهای ثابت که محیط پایداری دارند، دیتالاگرهای سیمی ثبات و امنیت بالاتری را برای ثبت مداوم دما و رطوبت عرضه میکند.
مزایای استفاده از دیتالاگر در هتلهای دارویی و زنجیره سرد
مزیتهای استفاده از دیتالاگر در هتلهای دارویی و زنجیره سرد به شرح زیر است:
- حفظ کیفیت و اثربخشی داروها: با ثبت دقیق و مداوم دما و رطوبت، میتوان داروها را همیشه در محدوده استاندارد نگهداری کرده و از فاسد شدن یا کاهش اثرگذاری آنها جلوگیری نمود.
- دقت عمل بالا: سنسورهای دیتالاگر داروخانه به صورت بسیار دقیق عمل میکنند و با کمترین میزان خطا، قادر به اندازه گیری دما و رطوبت هستند.
- ذخیره کردن اطلاعات: دیتالاگرها اطلاعات به دست آمده را ذخیره میکنند تا مجدداً بتوان آنها را تحلیل و بررسی کرد و در صورت نیاز آنها را به مراجع قانونی ارائه داد.
- هشدارهای فوری: این دستگاه در صورت بروز هر گونه مشکلی آن را سریعاً اعلام میکند.
- دسترسی آسان: از طریق گوشی، تبلت و یا کامپیوتر میتوان اطلاعات به دست آمده را مشاهده نمود.
- کاهش هزینهها: دستگاه دیتالاگر داروخانه میتواند مانع از خراب شدن داروها شود و بدین گونه از ضررهای مالی جلوگیری میکند.
چطور دیتالاگر از فساد دارو و خسارت مالی جلوگیری میکند؟
استفاده از دیتالاگر دما و رطوبت به عنوان یکی از بهترین راههای ممکن جهت پیشگیری از آسیبهای دمایی شناخته میشود. این دستگاهها به طور دقیق و منظم بر دمای محیط نگهداری داروها نظارت کرده و در صورت بروز هرگونه نوسان دمایی آن را به سرعت هشدار میدهند.
علاوه بر مطالب فوق، دیتالاگرها توانایی ثبت تاریخچه دمای محیط را دارند و در صورت نیاز آن را برای مستندسازی و ارزیابی عملکرد سیستمهای نگهداری ارائه میدهند.
نحوه نصب و راهاندازی دیتالاگر در داروخانه
برای نصب صحیح دیتالاگر در یخچالهای دارویی نیاز است با دقت بالا اصول خاصی را رعایت کنید تا اطلاعات دقیق و قابل اعتمادی جهت نظارت بر دمای داخلی یخچال به دست آید. در ادامه، نکات مهمی را برای نصب دیتالاگر بررسی میکنیم:
- انتخاب فضای مناسب
در ابتدا باید محل مناسبی را برای نصب دیتالاگر در نظر بگیرید. بهتر است این دستگاه در مرکز یخچال، فریزر یا انبار دارو نصب شود تا بتواند دما و رطوبت واقعی محیط را به درستی ثبت کند. همچنین توجه داشته باشید که دیتالاگر نباید نزدیک درب یا در مجاورت منابع گرما و سرمایی قرار بگیرد چرا که باعث تحت تأثیر قرار گرفتن دادهها میشوند.
- نصب سخت افزاری
برای نصب سختافزاری دیتالاگر باید اقدامات زیر را انجام داد:
دیتالاگر سیمی: کابلها را به صورت ایمن نصب کرده و از اتصال پایدار آنها اطمینان حاصل کنید.
دیتالاگر وایرلس یا وایفای: دستگاه دیتالاگر را در محدوده مناسب شبکه قرار بدهید و قوی بودن سیگنال را بررسی کنید.
- راهاندازی نرمافزاری
سپس در این مرحله باید محدوده دمایی و رطوبتی مورد نظر برای داروها در دستگاه تعریف شود. دقت کنید که تنظیمات هشدار باید فعال شوند تا در صورت خارج شدن دما از محدوده استاندارد، هشدارهای لازم ارسال شوند.
- تست و ارزیابی
پیش از شروع استفاده از دستگاه، باید عملکرد آن را به خوبی ارزیابی کنید و از ثبت اطلاعات و ارسال صحیح هشدارها، مطمئن شوید. همچنین باید توانایی نرمافزار برای مستندسازی گزارشها و نمودارهای لازم نیز بررسی شود.
- نگهداری و پایش مداوم
باتری یا منبع تغذیه دستگاه باید به موقع بررسی شود و اگر لازم بود، آن را تعویض کنید. سعی کنید به صورت دورهای، اطلاعات به دست آمده را دانلود و یا بررسی کنید تا مطمئن شوید که تمامی اطلاعات، درست ثبت شدهاند.
خطاهای رایج در استفاده از دیتالاگر و روش جلوگیری از آن
در ادامه، خطاهای رایج در زمان استفاده از دیتالاگر و روشهای پیشگیری از آن را توضیح میدهیم:
- نصب کردن دیتالاگر در مکان نامناسب
قرارگیری دیتالاگر کنار درب، فن، دیوارهها و یا منابع گرمایی، باعث میشود تا دمای غیر واقعی ثبت شود.
راهکار: دستگاه باید در مرکز محیط و بهدور از نقاط دارای نوسان دما نصب شود.
- عدم تعریف محدوده دما و هشدار
بدون تنظیم محدوده، دستگاه قادر به تشخیص نوسانات دمایی نیست و داراییها مورد آسیب واقع میشوند.
راهکار: محدوده استاندارد را تنظیم کرده و اعلام هشدار به صورت پیامکی یا اینترنتی را نیز فعال کنید.
- تخلیه شدن باتری یا قطعی برق
با قطع شدن منبع انرژی (برق یا باتری)، ثبت اطلاعات متوقف شده و پس از آن بازههای خالی ایجاد میشود.
راهکار: در این حالت لازم است تا باتری را به صورت دورهای بررسی کنید و بهتر است دیتالاگری که باتری پشتیبان داشته باشد را تهیه کنید.
- عدم توجه به دادههای ثبت شده
اگر به گزارشها توجه نکنید، نوسانات و مشکلات دستگاه دیرتر شناسایی میشوند.
راهکار: گزارشها را به طور منظم مورد ارزیابی و تحلیل قرار بدهید.
- نصب اشتباه سنسور
در صورت تماس سنسور با سطوح سرد، گرم و یا عایقها، دمای غیر واقعی ثبت میشود.
راهکار: برای پیشگیری از این مشکل باید سنسور در جریان آزاد هوا و دور از سطوح داغ یا سرد قرار بگیرد.
تفاوت دیتالاگر داروخانه با ترمومتر معمولی
ترمومتر ابزاری است که فقط میتواند دمای لحظهای را نشان بدهد، این در حالی است که دیتالاگر توانایی ثبت دما به صورت مداوم و منظم را دارد. همچنین دیتالاگر در صورتی که دما از محدوده استاندارد خارج شود، با اعلام هشدار از بروز خطا جلوگیری میکند و در نهایت گزارش کاملی را از تغییرات دما ارائه میدهد.
این ویژگی دیتالاگر باعث میشود تا در فضاهایی مانند انبار و یخچال دارویی مورد استفاده قرار بگیرد؛ زیرا در این فضاها تنها به عدد لحظهای نیاز نیست و لازم است تا روند دمایی هم مشخص باشد.
| ویژگی | ترمومتر دیجیتال | دیتالاگر |
| نوع عملکرد | اندازهگیری به صورت لحظهای | ثبت و ذخیره به طور دائمی |
| حافظه | ندارد | دارد |
| گزارش | ندارد | PDF/CSV و نمودار روند |
| قیمت | اقتصادی و مقرون به صرفه | بسته به امکانات بالاتر است. |
| کاربرد | آشپزی، بررسی سریع و آزمایشگاه کوچک | سردخانهها، حملونقل حساس و آزمایشگاه حرفهای |
بهترین محل نصب دیتالاگر در یخچال و انبار داروخانه
محل نصب دیتالاگر باید خارج از یخچال و نزدیک یک پریز برق باشد تا اتصال دستگاه به منبع تغذیه به راحتی انجام شود. این کار باعث میشود تا دسترسی آسان به دیتالاگر فراهم شود و علاوه بر آن از قرار گرفتن دستگاه در شرایط محیطی نامناسب نیز جلوگیری شود.
نقش کولتگ اولترا در مانیتورینگ شرایط انبار و قفسه های داروخانه
کولتگ اولترا (CoolTag Ultra) یک دستگاه پایش دما و رطوبت میباشد که برای مانیتورینگ مداوم شرایط انبار و قفسههای داروخانهها مورد استفاده قرار میگیرد و قابل گزارشگیری و ذخیره داده در فضای ابری تا یک سال، ایمیل هشدار و پیامک اخطار در صورت خروج از شرایط و حدود مجاز تعیین شده میباشد.
برای خواندن و دریافت اطلاعات این دیتالاگر، مقادیر دما، رطوبت یا پارامتر محیطی دارو خانه توسط بخش مرکزی سنسور اندازهگیری شده و در نهایت به کمک یک دستگاه هاب مرکزی (Gateway) اطلاعات سنسورها به سرور مرکزی ارسال میشود و هاب مرکزی تنها با اتصال به برق و اتصال به شبکه اینترنت به سنسورهای متعدد و مختلف در فواصل متفاوت به صورت بیسیم متصل شده و داده شرایط محیطی را ارسال میکند. در ادامه با برخی از رایجترین مزایای کولتگ اولترا بیشتر آشنا میشویم.
- داشبورد مدیریتی ایمن
- نصب آسان و بدون نیاز به سیمکشی
- سیستم هشدار پیامکی و ایمیل خودکار
- طول عمر باتری سنسورها بین 5 تا 10 سال
- قابلیت اتصال هر هاب به بیش از 500 سنسور
- امکان نمایش درلحظه داشبورد و گزارشگیری از سوابق در بازه زمانی دلخواه
- تنظیم فاصله زمانی بین هر دو نقطه اندازهگیری باتوجه به حساسیت محصول از 5 ثانیه به بالا
- امکان اتصال سنسور به هاب با فاصله برد 2 کیلومتر در فضای شهری و 15 کیلومتر در فضای باز
- امکان پایش و مانیتورینگ دما، رطوبت، ارتعاش، گاز CO2، حریق، دمایصنعتی، باز و بسته بودن درب، و غیره
- پایش زنجیره توزیع و حمل و نقل به صورت آنلاین به همراه تعیین موقعیت جغرافیایی سنسور (با دریافت هشدارها)
نکات مهم هنگام خرید دیتالاگر داروخانه
نکات مهمی که در زمان خرید دیتالاگر داروخانه باید به آنها توجه کنید:
- توجه به فرکانس نمونهبرداری: باید به تعداد دفعاتی که دیتالاگر، دادههای هر سنسور را در هر ثانیه خوانده و یا آن را به حافظه منتقل میکند، توجه کنید. هر چه فرکانس بالاتر باشد، ثبت تغییرات دما و رطوبت دقیقتر است.
- نوع سنسورهای پشتیبانی شده: در بیشتر مواقع هر دیتالاگر توانایی پشتیبانی از سنسورها و مبدلهای خاصی را دارد. بهعنوان مثال، یک دستگاه ممکن است فقط قابلیت پشتیبانی از سنسورهای حرارتی را داشته باشد و توانایی پشتیبانی از ترموکوپلها را نداشته باشد.
- پردازش دادههای جمعآوری شده: دیتالاگرها اغلب نرمافزار همراه دارند که امکان مشاهده نمودارها و تحلیل دادههای ثبت شده را در اختیار ما قرار میدهد. این قابلیت در بررسی روند دما و رطوبت بسیار مؤثر است.
- مدت زمان ثبت اطلاعات: یکی از پارامترهای مهم که در زمان خرید باید آن را در نظر بگیرید، توانایی ثبت اطلاعات برای بازههای طولانی مدت است. دیتالاگرها باید حافظه کافی و مصرف انرژی پایینی داشته باشند تا دادهها به صورت مستمر و مداوم ذخیره شوند.
آینده نظارت دارویی؛ دیتالاگرهای هوشمند و اینترنت اشیا (IoT)
پیشبینی میشود که بین ۵ تا ۱۰ سال آینده، استفاده از IoT تبدیل به یک استاندارد جهانی در صنعت داروسازی شود. ترکیب این فناوری با هوش مصنوعی قادر است تا قدرت پیشبینی و تصمیمگیری را چندین برابر افزایش بدهد.
اینترنت اشیا با فراهم کردن قابلیتهایی همچون رهگیری لحظهای، کنترل دقیق شرایط نگهداری و افزایش شفافیت، به عنوان یکی از ابزارهای حیاتی در مدیریت زنجیره تأمین دارو شناخته شده است. با وجود اینکه چالشهایی مانند هزینههای بالا و امنیت دادهها وجود دارد، اما با این وجود مزایای این فناوری به اندازهای است که انتظار میرود در آینده نه چندان دور، استفاده از آن در صنعت داروسازی غیر ممکن شود.
جمعبندی و توصیههای مهم برای مدیریت اصولی داروخانه
برای مدیریت اصولی داروخانه، نظارت و توجه دقیق بر دما و رطوبت داروها بسیار اهمیت دارد. به همین جهت استفاده از دیتالاگرهای استاندارد، ثبت دائمی اطلاعات و هشداردهی فوری باعث میشود تا از فاسد شدن داروها جلوگیری شود.
رعایت استانداردهای سازمان غذا و دارو، نگهداری صحیح در یخچال و انبار، و همچنین آموزش پرسنل باعث میشود تا سلامت بیماران حفظ شده و خسارتهای مالی نیز کاهش یابد. در این مقاله شما را به طور مفصل با دیتالاگر داروخانه آشنا کردیم و نکات لازم جهت استفاده از آن در داروخانه را برای شما شرح دادیم. از اینکه تا انتهای این مطلب ما را همراهی کردید، از شما تشکر میکنیم.
سؤالات متداول
در ادامه این بخش به برخی از پرسش و پاسخهای مربوط به دیتالاگر داروخانه میپردازیم.
1. دیتالاگر داروخانه چیست و چه کاربردهایی دارد؟
دیتالاگر، در واقع دستگاهی است که دما و رطوبت در یخچال دارویی و فضای داروخانه را به طور مداوم پایش و ثبت میکند تا از نگهداری صحیح داروها بر طبق استانداردهای سازمان غذا و دارو، اطمینان حاصل شود.
2. آیا دیتالاگر در صورت قطع شدن برق همچنان کار میکند؟
بسیاری از مدلهای دیتالاگر، باتری پشتیبان دارند تا در زمان قطع شدن برق بتوانند همچنان دما را ثبت کنند.
3. آیا دیتالاگر داروخانه به کالیبراسیون نیاز دارد؟
بله. لازم است تا دیتالاگر داروخانه برای اندازهگیری دقیق به صورت دورهای کالیبره شود و داروخانه نیز باید گواهی معتبر آن را حفظ کند.
