نحوه کالیبراسیون دیتالاگر | گام‌به‌گام و آسان
کالیبراسیون یک فرایند حیاتی برای مقایسه ابزار یا تجهیزات با یک ابزار استاندارد است. ابزار مرجع قبلاً کالیبره شده و به مجموعه‌ای از پارامترهای شناخته شده ارجاع داده شده است. ابزار مرجع باید به طور مستقیم قابل ردیابی برای تجهیزاتی باشد که کالیبره شده‌اند. کالیبراسیون برای به حداقل رساندن هر نوع عدم قطعیت در اندازه‌گیری با اطمینان از صحت تجهیزات آزمایش انجام می‌شود و برای بیشتر سازمان‌های استاندارد نسبت 3:1 خواهد بود. هدف اصلی کالیبراسیون بررسی صحت ابزار داده شده و تعیین قابلیت ردیابی اندازه‌گیری است. در ادامه این مقاله شما را به طور کامل با کالیبراسیون و نحوه عملکرد انواع دیتالاگر می‌کنیم، پس تا انتها این مطلب همراه ما باشید.
کالیبراسیون چیست و چرا اهمیت دارد؟
یکی از مباحث مهم در شغل‌هایی مانند کنترل کیفیت در مهندسی صنایع مبحث کالیبراسیون و اندازه‌گیری است. که به عبارت ساده‌تر کالیبراسیون را می‌توان به عنوان فرایندی تعریف کرد که در شرایط خاص، رابطه بین مقادیر نشان داده شده توسط یک ابزار اندازه‌گیری و مقادیر تایید شده استانداردها را نشان می‌دهد.
کالیبراسیون عمل مقایسه دستگاه مورد آزمایش device under test با مقدار ناشناخته با استاندارد مرجع از یک مقدار شناخته شده است. شخص معمولاً برای تعیین خطا یا تایید صحت مقدار ناشناخته، کالیبراسیون را انجام می‌دهد. مرحله بعدی منطقی که می‌تواند در یک فرایند کالیبراسیون اتفاق افتد، ایجاد یک اصلاح یا درست کردن ابزار برای کاهش خطای اندازه‌گیری است. از نظر فنی، تنظیم اصلاحی، قدمی جداگانه از کالیبراسیون است. در فناوری اندازه‌گیری، کالیبراسیون مقایسه مقادیر اندازه‌گیری می‌باشد که توسط یک دستگاه با یک استاندارد کالیبراسیون با دقت مشخص ارائه می‌شود. چنین استانداردی می‌تواند یک دستگاه مرجع با دقت مشخص باشد.
همچنین لازم به ذکر است که بدانید، کالیبراسیون ابزار اندازه‌گیری شما، دو هدف دارد که دقت دستگاه را بررسی می‌کند و قابلیت ردیابی اندازه‌گیری را تعیین می‌کند.
نحوه کالیبراسیون دیتالاگر چگونه است؟
نحوه انجام کالیبراسیون در هر شرکتی متفاوت است. اصولاً کالبراسیون در هر شرکتی به دو صورت کالیبراسیون داخلی و کالیبراسیون خارجی صورت می‌گیرد که فرایند کالیبراسیون داخلی یعنی توسط خود سازمان انجام می‌شود. چنانچه یک شرکتی بستر و توانایی انجام کالیبراسیون داخلی را داشته باشد، می‌تواند خودش این فرایند را انجام دهد. فرایند کالیبراسیون خارجی یعنی توسط خود سازمان انجام نمی‌شود، بلکه توسط مراجع خارج از شرکت مانند آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود.
دوره کالیبراسیون چقدر است؟
فاصله زمانی بین دو کالیبراسیون یا دوره کالیبراسیون در هر شرکتی یا سازمانی می‌تواند متفاوت باشد. به طور مثال یک ریزسنج داخلی می‌تواند در یک شرکت سالی یک بار کالیبراسیون شود و در یک شرکت دیگر به صورت ماهیانه باشد. زمان انجام کالیبراسیون در هر مجموعه می‌تواند متاثر از موارد زیر باشد.
- فرایندهای عادی یا ویژه
- مهارت کارکنان و پرسنل که از تجهیزات استفاده می‌کنند.
- حساسیت موارد استفاده از ابزار
- میزان، تعداد و تکرار استفاده از تجهیزات اندازه‌گیری
- نحوه نگهداری اصولی از ابزار و تجهیزات کنترلی
- موارد اتفاقی مانند شکستن، افتادن یا خرابی ابزار اندازه‌گیری
کالیبراسیون چه مزایایی دارد؟
کالیبراسیون یکی از فرایندهای لازم در صنایع و آزمایشگاه‌ها است که به تنظیم و بررسی دقت ابزارها و دستگاه‌ها می‌پردازد. این فرایند به دلایل زیادی از اهمیت بالایی برخوردار است و مزایای زیادی هم به دنبال دارد. در ادامه، به تفصیل به برخی از این مزایا می‌پردازیم.
1. دقت و صحت
کالیبراسیون به طور مستقیم بر دقت اندازه‌گیری‌ها تاثیر دارد و می‌تواند موجب بهبود آنها شود. با تنظیم دقیق ابزارها می‌توان مطمئن شد که نتایج به دست آمده به واقعیت نزدیک‌تر هستند. این موضوع به خصوص در زمینه‌های حساس مانند پزشکی مهندسی و علوم پایه اهمیت دارد.
کاهش خطا
کالیبراسیون می‌تواند به شناسایی و اصلاح خطاهای سیستماتیک کمک کند. این خطاها ممکن است به خاطر فرسودگی، تغییرات دما یا فشار و یا نادرستی‌های ساختاری باشند. با کالیبراسیون منظم می‌توان این خطاها را به حداقل رساند.
2. کیفیت و اعتبار
در صنایع تولیدی کالیبراسیون به تولید محصولات با کیفیت و استاندارد کمک زیادی می‌کند، این موضوع به خصوص در صنایعی مانند داروسازی و صنایع غذایی که نیاز به رعایت استانداردهای دقیق دارند، بسیار لازم است.
اعتبار نتایج
نتایج به دست آمده از اندازه‌گیری‌های کالیبره شده معمولاً معتبرتر و قابل اعتمادتر هستند. این اعتبار می‌تواند به ایجاد اعتماد در بین مشتریان کمک کند
3. انطباق با استانداردها
بسیاری از صنایع و سازمان‌ها نیاز به رعایت استانداردهای ویژه دارند. کالیبراسیون به این انطباق کمک می‌کند و می‌تواند به عنوان سند و مدرکی برای نشان دادن رعایت این استانداردها مورد استفاده قرار گیرد.
گزارش دهی قانونی
در برخی موارد کالیبراسیون برای تامین الزامات قانونی و مقررات ضروری است. عدم رعایت این الزامات می‌تواند باعث جریمه‌ها و مشکلات قانونی شود
4. عمر مفید دستگاه‌ها
کالیبراسیون منظم می‌تواند به حفظ و نگهداری بهتر دستگاه‌ها کمک کند. با شناسایی مشکلات قبل از بروز آنها، توان از خرابی‌های پرهزینه اجتناب کرد و عمر مفید دستگاه را بالا برد.
پیشگیری از خرابی
کالیبراسیون به شناسایی زود هنگام مشکلات کمک می‌کند. این امر می‌تواند به کاهش زمان توقف تولید و هزینه‌های تعمیر و نگهداری منجر شود.
5. کاهش هزینه‌ها
با کاهش خطاها و بهبود دقت اندازه‌گیری‌ها هزینه‌های ناشی از تولید محصولات نامناسب کاهش می‌یابد. این موضوع به خصوص در صنایعی که هزینه‌های تولید بالا هستند، اهمیت زیادی دارد.
پیشگیری از خرابی
با شناسایی و برطرف کردن مشکلات قبل از بروز آنها می‌توان هزینه‌های تعمیر و نگهداری را به طور قابل توجهی کاهش داد.
مراحل کامل کالیبراسیون دیتالاگر
کالیبره کردن تجهیزات اندازه‌گیری کاری حساس است. از این رو اگر می‌خواهید همیشه ابزاری کالیبره داشته باشید، باید حساب شده عمل کنید و در هنگام کالیبراسیون دستگاه سعی کنید که مراحل زیر را به ترتیب اجرا کنید.
مرحله اول: کدگذاری
ابتدا لازم است ابزار اندازه‌گیری مختلف با حوصله و دقت کافی کدگذاری شوند. البته فقط کدگذاری کافی نیست، لازم است برای تجهیزات شناسنامه تهیه کنید و لیست کامل آنها را به تفکیک شناسه داشته باشید.
مرحله دوم: طبقه بندی
پس از کدگذاری لازم است تجهیزات اندازه‌گیری را از نظر کالیبراسیون طبقه بندی کنید. این طبقه‌بندی می‌تواند بر اساس معیارهای گوناگون انجام شود. اهمیت فاصله زمانی، هزینه و دشواری مهم‌ترین پارامترهایی هستند که باید به آنها توجه کنید.
مرحله سوم: تعیین حد مجاز خطا
هیچ وقت نمی‌توان از تجهیزات اندازه‌گیری انتظار دقت بی‌نهایت داشت. با توجه به درجه دقت مورد نیاز شما همواره مقداری خطا وجود دارد، البته تعیین حد مجاز خطا به عهده شماست و برای کالیبره کردن دستگاه‌ها، حد مجاز خطا را با توجه به کاربرد مورد نظرتعیین کنید.
مرحله چهارم: انتخاب کالیبره کننده
یکی از اصلی‌ترین مراحل پیش روی شما انتخاب کالیبره کننده است. ممکن است بسیاری از مراکز و یا حتی افراد ادعا کنند که در کالیبراسیون خبره هستند این پیش آگاهی شماست که می‌تواند در مسیر انتخاب به شما انتخاب کند.
مرحله پنجم: اجرای کالیبراسیون
در این مرحله با اجرای آزمایش درصد خطای دستگاه مشخص شده و عملیات کالیبراسیون اجرا می‌شود، یعنی با مراجعه به استاندارد و تجربه دستگاه را تنظیم می‌کنند و یا در صورت داشتن نقص‌های پایه‌ای برای تعمیر می‌فرستند و در آخر گواهی و برچسب کالیبراسیون صادر شده و نصب می‌شود.
مرحله ششم: ثبت سوابق کالیبراسیون
حفظ و نگهداری سوابق کالیبراسیون بسیار اهمیت دارد و این اهمیت زمانی آشکار می‌شود که بازرسین مراکز مختلف اقدام به نظارت بر تجهیزات می‌کنند. سوابق کالیبراسیون از مستندترین و معتبرترین سوابقی هستند که بر سلامت کامل تجهیزات دلالت می‌کنند. همچنین، اگر قصد فروش دستگاه خود را داشته باشید این مدارک برای شما اهمیت خواهند داشت.
انواع روش‌های کالیبراسیون
انجام کالیبراسیون به معنای تطابق اندازه‌گیری‌های یک ابزار با استانداردهای معتبر است. در زیر انواع روش‌های کالیبراسیون را توضیح می‌دهیم.
کالیبراسیون تطبیقی
در این روش ابزار مورد نظر با یک ابزار استاندارد یا ابزاری که از قبل کالیبره شده است، مقایسه می‌شود. این مقایسه می‌تواند با به کارگیری از اندازه‌گیری‌های متعدد یا مقایسه مقادیر خوانده شده توسط دو ابزار انجام شود.
کالیبراسیون تنظیمی
در این روش با تنظیم پارامترهای داخلی یک ابزار تطابق آن با یک مقدار استاندارد انجام می‌شود. به بیان دیگر با تغییر تنظیمات داخلی ابزار آن را به حالتی می‌رساند که مقادیر اندازه‌گیری‌اش با استاندارد هم خوانی داشته باشد.
کالیبراسیون ترازی
در این روش ابزار با استفاده از ترازی کردن با یک استاندارد یا ابزار دیگر، تطابق داده می‌شود. این روش اغلب در ابزارهایی مانند دستگاه‌های اندازه‌گیری طولی یا زوایای دقیق به کار گرفته می‌شود.
کالیبراسیون تناوبی
در این روش ابزارها به طور دوره‌ای و در بازه‌های زمانی یا مقررات انجام می‌شود.
کالیبراسیون خودکار
در این روش ابزارها با به کارگیری از دستگاه‌ها و نرم‌افزارهای اتوماسیون کالیبره می‌شوند. این فرایند به صورت خودکار انجام می‌شود و به دقت بالاتری در کالیبراسیون منجر می‌شود.
کالیبراسیون تجربی
در این روش با تجربه و آزمون‌های مکرر رابطه‌هایی بین اندازه‌گیری‌های ابزار و مقادیر استاندارد تعیین می‌شود، سپس با استفاده از این روابط، ابزار به منظور کالیبراسیون استفاده می‌شود.
نتیجه گیری
کالیبراسیون یک فرایند بسیار مهم برای اطمینان از دقت و قابلیت اطمینان دستگاه‌های اندازه‌گیری مورد استفاده در صنایع مختلف است. این کار شامل مقایسه قرائت یک ابزار با یک استاندارد مرجع شناخته شده برای تشخیص و تصحیح هرگونه انحراف یا خطا است. کالیبراسیون به حفظ ثبات قابلیت ردیابی و انطباق و استانداردها کمک می‌کند. این فرایند معمولاً شامل تنظیمات، تنظیم دقیق و مستندسازی نتایج است و در نهایت کالیبراسیون اندازه‌گیری دقیق را تضمین می‌کند، کیفیت محصول را افزایش می‌دهد، خطرات را به حداقل می‌رساند و از یکپارچگی داده‌ها پشتیبانی می‌کند.
