پرورش قارچ
قارچ از مواد غذایی مورد علاقه بسیاری از مردم در سر تا سر جهان می‌باشد که طعم بسیار مطلوبی دارد و می‌توان در بسیاری از غذا‌ها و یا حتی به صورت خام در سالاد، از آن استفاده کرد. انسان‌ها از قارچ‌های خوراکی به دلیل ارزش غذایی آن‌ها برای غذا استفاده می‌کنند. همچنین گاهی از قارچ‌ها برای ارزش دارویی و پزشکی آن‌ها جهت درمان استفاده می‌شود. متخصصان امروز به این نتیجه رسیده اند که مصرف قارچ در پیشگیری و یا درمان بسیاری از بیماری‌ها تاثیر بسزایی دارد؛ از همین رو متخصصان امور تغذیه از مردم خواسته اند تا حتما قارچ را در برنامه غذایی خود قرار دهند.
قارچ‌های خوراکی شامل گونه‌های قارچی مختلف و زیادی می‌شوند که ممکن است به صورت وحشی در طبیعت چیده شده یا پرورش داده شوند. آن‌ها ممکن است رو یا زیر زمین ظاهر شوند. رطوبت رسانی و کنترل دما یکی از قسمت‌های مهم تجارت قارچ است. اگر می‌خواهید در تولید خود توسعه داشته باشید، اتوماسیون این دو پارامتر اجباری است. اولین قدم برای اتوماسیون اندازه گیری است. شما به سنسورهایی نیاز دارید که شرایط فعلی رشد را برای شما بازگو کند.
سیستم‌های مانیتورینگ کول‌تگ قابلیت راه اندازی حتی در تلفن هوشمندتان را دارند، به این معنی که می‌توانید سلامت قارچ‌های خود را ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته زیر نظر داشته باشید.
قارچ‌های خوراکی و سمی
خوراکی بودن قارچ‌ها می‌تواند به صورت عدم وجود ترکیبات سمی‌برای انسان در قارچ و داشتن مزه و بوی مطبوع تعریف شود. شناختن قارچ‌های خوراکی وحشی از قارچ‌های سمی به تجربه و تخصص بسیاری نیاز دارد و خطر سمی بودن قارچ‌هایی که در طبیعت یافت می‌شوند بسیار بالا است؛ بنابراین هرگز نباید قارچ‌های موجود در طبیعت را به صرف داشتن ظاهر خوب مصرف کرد، چرا که مسمومیت‌های شدید و حتی گاهی مرگ از پیامدهای مصرف قارچ‌های وحشی سمی‌موجود در طبیعت است.
تشخیص تفاوت قارچ‌های خوراکی و سمی‌به‌سادگی امکان‌پذیر نیست و حتی تشخیص تفاوت آن‌ها برای یک متخصص هم آسان نیست. برخی از گونه‌های قارچ که برای بیشتر مردم خوراکی هستند، ممکن است برای برخی افراد سبب واکنش‌های آلرژیک شوند. همچنین قارچ‌های خوراکی کهنه یا نگهداری شده با روش نادرست، می‌توانند موجب مسمومیت غذایی شوند.
خواص قارچ
در رابطه با مواد تشکیل دهنده قارچ‌ها می‌توان گفت که آن‌ها از سطح کالری، کلسترول و چربی بسیار پایینی برخوردار هستند. قارچ‌ها به دلیل وجود فیبر و آنتی اکسیدان، در پیشگیری بسیاری از بیماری‌ها موثر هستند. با وجود این که قارچ‌های خوراکی انواع بسیار مختلفی دارند، اما ارزش غذایی اکثر آن‌ها تقریبا شبیه به هم است.
یکی از بارز ترین خواص قارچ، پروتئین آن می‌باشد. به طور متوسط میزان پروتئین قارچ بین 8/1 تا 9/5 درصد از وزن قارچ است که با مصرف آن، حدود 70 تا 80 درصد از پروتئین آن قابل هضم است.
البته توجه داشته باشید که میزان پروتئین قارچ در گونه‌های مختلف قارچ متفاوت است.
علاوه بر پروتئین، قارچ سرشار از ویتامین‌هایی نظیر E، A، D و K می‌باشد. عناصر معدنی موجود در قارچ نیز از میوه‌ها و سبزیجات بیشتر است. قارچ همچنین دارای مقدار قابل توجهی فسفر است که این فسفر بیشتر در لبه‌های کلاهک قارچ موجود می‌باشد.
تاثیر مهم دما در پرورش قارچ
کنترل دما هنگام رشد قارچ برای برداشت موفق ضروری است. با استفاده از سنسور دما، پد حرارتی، فن خنک کننده و یا برپایی گلخانه می‌توانید به شرایط ایده‌آل رشد قارچ دست یابید. مهم است که سطح دما را به طور مرتب کنترل کنید و هر گونه تنظیمات لازم برای اطمینان از سلامت و شکوفایی قارچ را انجام دهید. هرچقدر دمای محیط ایده‌آل‌تر باشد و از تغییرات دمایی پرهیز شود، عمر و ماندگاری محصول بیشتر می‌شود.
پرورش قارچ یک سرگرمی‌جذاب است که می‌تواند یک سرمایه گذاری سودآور باشد. با این حال، برای اطمینان از رشد موفقیت آمیز، به دانش نیاز دارید. با ایجاد محیطی عالی که دما، رطوبت و تهویه مناسب دارد می‌توان پرورش قارچ را بهینه و تا حدود بالایی تضمین کرد.
یکی از مهم ترین عواملی که رشد و عملکرد قارچ را تعیین می‌کند، کنترل دما است. بازه دمایی ایده‌آل برای رشد قارچ بسته به نوع آن متفاوت و محدود است و حفظ دمای مناسب، برای جلوگیری از رشد یا انتشار آلودگی بسیار مهم است.
ممکن است در اتاق رشد با مناطق سرد و گرم و همچنین خشک و مرطوب روبرو شوید. این مناطق به عوامل مختلفی مانند: اندازه اتاق میوه‌دهی، محل قرارگیری سنسورهای دما و رطوبت، موقعیت سیستم ورودی هوا، زاویه اسپری سیستم، قدرت سیستم وموقعیت قفسه‌ها بستگی دارد.
چرا هنگام پرورش قارچ سطح دما را کنترل کنیم؟
حفظ دمای ثابت در مراحل مختلف پرورش قارچ بسیار مهم است زیرا حتی نوسانات کوچک می‌تواند بر سرعت رشد و کیفیت قارچ تاثیر بگذارد.
در مرحله رشد (incubation) که معمولاً دو تا سه هفته طول می‌کشد، دما باید بین 18 تا 24 درجه سانتیگراد حفظ شود. این مرحله برای تشکیل میسلیوم، که بخش رویشی قارچ است، بسیار مهم است. پس از تشکیل میسلیوم به مرحله باردهی می‌رسیم که در طول این مرحله دما باید به حدود 15 تا 18 درجه سانتیگراد کاهش یابد تا رشد بدن و میوه‌دهی تشویق شود.
توجه به این نکته ضروری است که پرورش انواع مختلف قارچ‌ها نیازهای دمایی متفاوتی دارند، بنابراین مهم است که در مورد نوع قارچی که درحال پرورش آن هستید؛ اطلاعات کافی داشته باشید و اطمینان حاصل کنید که دمای مطلوب را برای رشد آن فراهم می‌کنید.
در زیر دمای مناسب برای پرورش قارچ‌های رایج آمده است:
- قارچ صدفی: 20 تا 30 درجه سانتیگراد
- قارچ گاندورما: 20 تا 27 درجه سانتیگراد
- قارچ شیتاکه: 10 تا 27 درجه سانتیگراد
- قارچ استروفاریا: 15 تا 27 درجه سانتیگراد
رطوبت لازم در پرورش قارچ‌ها
علاوه بر کنترل دما، نظارت و کنترل سطوح رطوبت نیز ضروری است. قارچ‌ها برای رشد مناسب نیاز به رطوبت بالایی دارند، معمولاً حدود ۸۵ تا ۹۵ درصد رطوبت نسبی. اگر سطح رطوبت خیلی کم باشد، می‌تواند باعث خشک شدن قارچ‌ها و کند شدن رشد آن‌ها شود. برعکس، اگر سطوح رطوبت بیش از حد بالا باشد، می‌تواند منجر به رشد کپک و مسائل دیگر شود.
روش‌هایی برای کنترل دما در محیط
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای کنترل سطح دما در پرورش قارچ، استفاده از دماسنج یا سنسور دما (دیتالاگر) است. دماسنج یا سنسور دما روشی آسان برای نظارت بر دمای محیط رشد و محیط اطراف است و به شما کمک می‌کند تا دما را در صورت نیاز تنظیم کنید تا به شرایط ایده‌آل رشد قارچ خود دست یابید.
یکی دیگر از راه‌های موثر و بسیار محبوب برای کنترل دما هنگام پرورش قارچ، استفاده از پد یا حصیر حرارتی است. این را می‌توان به راحتی در زیر ظرف در حال رشد قرار داد تا منبع گرما ثابتی را فراهم کند. پدها و تشک‌های گرمایشی در اندازه‌های مختلف برای پوشش کل منطقه رشد شما موجود است و همچنین می‌توان آن‌ها را با دمای دلخواه تنظیم کرد. پد یا حصیرهای گرمایشی بسیار محبوب هستند، زیرا استفاده از آن‌ها آسان است و در هر نقطه از مزرعه می‌تواند قرار گیرد.
روش دیگر استفاده از فن خنک کننده است که هم برای گردش هوا و هم برای پایین آوردن سریع دما می‌توان استفاده کرد این روش خصوصا در صورتی مفید است که ناحیه رشد بیش از حد گرم شده باشد. این کار از داغ شدن بیش از حد قارچ‌ها و آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری می‌کند.
در نهایت می‌توانید از گلخانه یا چادر برای پرورش قارچ استفاده کنید. این سازه‌های مفید محیطی بسته را فراهم می‌کنند که به راحتی با استفاده از سیستم گرمایش یا سرمایش قابل کنترل است. آن‌ها همچنین امکان کنترل بهتر رطوبت را فراهم می‌کنند که برای رشد قارچ ضروری است.
کاهش دمای محیط
هنگامی‌که دما خیلی پایین باشد؛ رشد میسلیوم، که بخش رویشی قارچ است؛ کند می‌شود و یا حتی به طور کلی رشد نمی‌کند این می‌تواند منجر به توقف رشد و کاهش عملکرد قارچ شود. همچنین اگر دما کمتر از آستانه‌ای خاص بیاید، امکان دارد میسلیوم کاملا از بین برود.
دلیل این اتفاق این است که میسلیوم بخشی از بدن زنده قارچ است که برای زنده ماندن و رشد به سطح خاصی از گرما نیاز دارد. اگر دما خیلی پایین بیاید، میسلیوم به سادگی خاموش و رشد آن متوقف شده و در نتیجه محصول از بین می‌رود.
چگونه در محیط پرورش دما را بالا نگهداریم؟
اگر می‌پرسید چگونه دما را هنگام پرورش قارچ افزایش دهید، چندین روش وجود دارد که می‌توانید امتحان کنید.
یکی از موثرترین راه‌ها برای افزایش دما در منطقه پرورش قارچ استفاده از سیستم گرمایشی است. این را می‌توان از طریق استفاده از بخاری فضایی، تشک‌های گرمایشی یا حتی یک لامپ مادون قرمز به دست آورد. نوع سیستم گرمایشی که انتخاب می‌کنید به اندازه منطقه رشد شما و نوع قارچی که پرورش می‌دهید بستگی دارد.
توجه به این نکته مهم است که برخی از انواع قارچ‌ها نسبت به سایرین، به تغییرات دما حساس‌تر هستند، بنابراین قبل از استفاده از سیستم گرمایش، محدوده دمای ایده‌آل را برای انواع قارچ‌های خاص خود بررسی کنید.
یکی دیگر از راه‌های افزایش دما در محل پرورش قارچ، عایق‌بندی فضا است. این شامل پوشاندن دیوارها، سقف و کف محوطه با لایه‌ای از مواد عایق است. این کمک می‌کند تا گرما را در داخل منطقه رشد به دام بیندازید و از فرار آن جلوگیری کنید. مواد عایق رایج عبارتند از تخته فوم، فایبرگلاس و عایق بازتاب دهنده مانند فویل آلومینیومی.
علاوه بر این روش‌ها، می‌توانید ظروف رشد را در یک اتاق گرم یا نزدیک منبع گرما مانند کوره یا رادیاتور قرار دهید. با این حال، مهم است که اطمینان حاصل شود که دما خیلی بالا نمی‌رود، زیرا این می‌تواند اثرات نامطلوبی بر قارچ‌ها داشته باشد.
با بالا رفتن دما چه اتفاقی می‌افتد؟
هنگامی‌که درجه حرارت بیش از حد بالا باشد، میسلیوم یا قسمت رویشی قارچ ممکن است آسیب ببیند که منجر به اختلال در رشد و حتی مرگ قارچ می‌شود. دمای بالا باعث کم‌آبی شدید در بدن قارچ می‌شود که بر بافت و طعم محصول نهایی تأثیر می‌گذارد. گرما همچنین می‌تواند رشد باکتری‌ها و قارچ‌های مضر را تشویق کند که باعث تخریب قارچ‌ها می‌شوند.
علاوه بر این‌ها دمای بالا بر کیفیت بستر یا محیط رشد تأثیر گذاشته و باعث خشک شدن سریع بستر شده که منجر به عملکرد ضعیف قارچ می‌شود؛ همچنین می‌تواند رشد میکروارگانیسم‌های ناخواسته را تشویق کند، که برای مصرف مواد مغذی با میسلیوم رقابت کنند.
چگونه دما را هنگام پرورش قارچ کاهش دهیم؟
اولین قدم شناسایی منبع گرما است که می‌تواند یک سیستم گرمایشی، روشنایی یا حتی گرمای تولید شده توسط خود قارچ‌ها باشد. هنگامی‌که منبع را شناسایی کردید، می‌توانید اقداماتی را برای کاهش آن انجام دهید. به عنوان مثال سیستم گرمایش را خاموش کنید یا شدت نور را کاهش دهید.
راه دیگر برای کاهش دما، افزایش تهویه در منطقه رشد است. این را می‌توان با نصب فن‌ها یا باز کردن پنجره‌ها در منطقه رشد، برای گردش هوا به دست آورد. این به دفع گرما و حفظ دما در سطح مناسبی برای قارچ کمک می‌کند.
علاوه بر این، می‌توان از یک سیستم خنک کننده مانند کولر یا سیستم خنک کننده آب برای کاهش دما استفاده کرد. این سیستم‌ها با حذف گرما از هوا و گردش هوای خنک‌تر به منطقه رشد کار می‌کنند. با این حال، نصب و راه اندازی آن‌ها ممکن است گران باشد، بنابراین مهم است که قبل از سرمایه گذاری در یکی از آن‌ها، هزینه‌ها را در نظر بگیرید.
حساسیت‌های پرورش قارچ
پرورش قارچ می‌تواند فرآیندی دشوار باشد قارچ‌های خراب و دارای آسیب دیدگی، نسبت به سایر قارچ‌های سالم، سریع‌تر دچار فساد می‌شوند. فساد یک قارچ، می‌تواند آلودگی را در کل ظرف پخش کند و سایر قارچ‌ها را نیز تخریب کند در پرورش قارچ یکی از بزرگترین چالش‌ها حفظ دمای ایده‌آل است. با حفظ درجه حرارت و رطوبت ثابت می‌توانید اطمینان حاصل کنید که قارچ‌هایتان به‌درستی رشد کرده و کشت پربازدهی خواهید داشت.
در محیط‌هایی که دما افزایش پیدا کند؛ قارچ‌ها آب بافت‌های خود را از دست می‌دهند. در محیط‌هایی که دما از حد استاندارد کمتر شود، آب در داخل ظروف جمع می‌شود. تمامی‌این تغییرات به نوبه خود، فساد ماده غذایی را تسریع می‌بخشند و روند خراب شدن قارچ با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد. این موضوع اهیمت مانیتورینگ شرایط محیطی (دما و رطوبت) را خاطر نشان می‌سازد.
در مرحله‌ی تولید قارچ، کول‌تگ اولترا ابزار بسیار مناسبی برای کنترل و مانیتور شرایط محیطی و پایش آنلاین دما و رطوبت و ارسال پیام اخطار است. استفاده از کول‌تگ پرو در حمل‌ونقل بهینه‌ی این دسته محصولات حساس به دما از مزرعه پرورش قارچ تا سراسر زنجیر تامین بسیار موثر خواهد بود.
